PAP nauka i zdrowie
Użytkownik:
Hasło:
Ruda Śląska/ Otwarto zmodernizowaną stację pogotowia ...     Śląskie/ W Pyskowicach powstaje Ośrodek Zdrowia Kobiety ...     MZ analizuje, czy śledztwo ws. maseczek nie zostało umorzone przez "słabe” zawiadomienie J. Cieszyńskiego ...     Gdańsk/ Kierunek lekarsko-dentystyczny najpopularniejszy w GUMed ...     IMM: internauci kwestionują misję Polaka w kosmosie; ekspert rozwiał wątpliwości ...     Wrocław/ Lekarze w trakcie jednej operacji przeszczepili serce i nerkę ...     Lublin/ Szpital wojskowy wśród ośmiu placówek leczących kompleksowo endometriozę ...     MKiDN: zlokalizowaliśmy zapomniany cmentarz Polaków z 1942 r. w Kirgistanie ...     Zachodniopomorskie/ Pistolet z 1921 r. znaleziony podczas remontu domu w Chłopach ...     Warmińsko-mazurskie/ Rezerwat przyrody Borki większy o 750 ha ...    

Odkryto nieznany dotąd gatunek kopalnego szkarłupnia; nazwano go na cześć Kopernika


Naukowcy odkryli nowy rodzaj liliowca sprzed 170 mln lat i nazwali go Copernicrinus zamori - na cześć Mikołaja Kopernika. Pochodzący z Afryki północnej organizm należał do szkarłupni; opisano go w czasopiśmie "Journal of Palaeogeography".

Liliowce są mniej znanymi kuzynkami rozgwiazd. Wraz z nimi, a także ogórkami morskimi (strzykwami), wężowidłami i jeżowcami należą do szkarłupni (Echinodermata). Szkarłupnie to morskie, bardzo specyficzne zwierzęta.

"Badany przez nas liliowiec żył ok 170 mln lat temu w ciepłym morzu, wśród koralowców, małży i ślimaków. Miał budowę typową dla liliowców: kielich, łodygę i ramiona, którymi pobierał drobny plankton. Był przytwierdzony do podłoża, być może fragmentu skały czy koralowca. Jak inne liliowce, miał pięciokrotną symetrię ciała" - opowiada jeden z autorów badań, prof. Bartosz J. Płachno z Wydziału Biologii, Uniwersytetu Jagiellońskiego.

"To bardzo stara grupa zwierząt, która przetrwała do dzisiaj. Były w historii Ziemi takie okresy, kiedy ich gatunków czy rodzajów było bardzo dużo, miały nawet znaczenie skałotwórcze. A później następowały wymierania i do dzisiaj przetrwały tylko nieliczne liliowce łodygowe, natomiast liliowce pozbawione łodyg są częstymi mieszkańcami raf" - mówi o liliowcach prof. Płachno.

Badanie przez polsko-algierski zespół zwierzę jest na tyle różne od znanych dotychczas, że do jego opisania stworzono nową nazwę gatunkową i rodzajową. Nazwa: Copernicrinus zamorae - ma uhonorować astronoma Mikołaja Kopernika oraz hiszpańskiego badacza zajmującego się ewolucją kopalnych szkarłupni, dra. Samuela Zamorę Iranzo. Nowy gatunek należy do enigmatycznej, słabo poznanej rodziny Tiolliericrinidae.

Znalezisko pochodzi z Djebel Kérdacha na terenie Sahary Zachodniej w północno zachodniej części Algerii. Okaz, na podstawie którego opisano nowy rodzaj i nowy gatunek, należy obecnie do kolekcji Muzeum Uniwersytetu Śląskiego, które znajduje się w Sosnowcu.

Zwierzę było niewielkie. Największy fragment szkieletu, jaki badano, ma ponad 2 milimetry. Prawdopodobnie całe zwierzę osiągało kilka centymetrów.

Prof. Płachno podkreśla, że kopalne liliowce rzadko zachowują się w całości. "Kiedy takie zwierzę umrze, to jego szkielet rozpada się na drobne elementy, które później - jak puzzle - naukowcy próbują składać i analizować" - mówi.

W badaniach brali również udział geolog z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie dr hab. Marcin Krajewski, a także naukowcy z trzech algierskich uczelni - Mustapha Stambouli University of Mascara, Abou Bekr Belkaid University of Tlemcen i Mouloud Mammeri University of Tizi-Ouzou. Liderem zespołu był prof. dr hab. Mariusz A. Salamon z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Nowy gatunek opisano w piśmie naukowym "Journal of Palaeogeography" (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095383624000063).

Krewni kopalnego liliowca żyją do dzisiaj w środowisku raf koralowych - nazywa się je komatolitami. "Osobniki dojrzałe nie mają łodyg i potrafią się poruszać, wspinać po tych koralowcach, odpłynąć, jeśli zostaną zaatakowane. Sa aktywne głównie w nocy, za dnia kryją się w szczelinach raf" - mówi badacz z UJ.

To nie pierwsze odkrycie kopalnego szkarłupnia przez dr Płachno i jego współpracowników. W 2022 roku poinformowali oni o odkryciu dawnego krewnego dzisiejszych rozgwiazd, którego nazwano Ausichicrinites zelenskyyi (od nazwiska prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego). Zwierzę to miało 10 ramion. Żyło na morskim dnie ok 150 mln lat temu. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9297031/ ). (PAP)

zan/ agt/




Copyright Copyright © PAP SA 2011 Materiały redakcyjne, fotografie, grafy, zdjęcia i pliki wideo pochodzące z serwisów PAP stanowią element baz danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A z siedzibą w Warszawie, i chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Z zastrzeżeniem przewidzianych przez przepisy prawa wyjątków, w szczególności dozwolonego użytku osobistego, ich wykorzystywanie dozwolone jest jedynie po zawarciu stosownej umowy licencyjnej. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.