Gdańsk/ Naukowcy z UG odkryli dwa nowe pasożyty
Miridex putorii i Demodex pusillus to dwa nowe roztocza z rodziny nużeńcowatych odkryte przez gdańskich naukowców prof. Joannę Izdebską i prof. Leszka Rolbieckiego z UG. Jeden z pasożytów zamieszkuje głowę tchórza, drugi jest jednym z najmniejszych zwierząt na świecie.
Uniwersytet Gdański poinformował o najnowszym dokonaniu naukowców pracujących w Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii Wydziału Biologii UG. Profesorowie Joanna Izdebska i Leszek Rolbiecki wraz ze współpracownikami odkryli dwa nowe roztocza z rodziny nużeńcowatych.
Zostały one nazwane od nazwisk ich odkrywców: Miridex putorii Izdebska, Rolbiecki et Rehbein, 2022 oraz Demodex pusillus Izdebska, Cierocka, Rolbiecki et Ciechanowski, 2022.
Jak podkreślają naukowcy, to roztocze o nietypowym dla tej grupy pajęczaków robakowatym kształcie i silnie skróconych odnóżach, a także mikroskopijnych rozmiarach.
Profesor Joanna Izdebska, cytowana w komunikacie tłumaczyła, że roztocze (Acari) to drobne pajęczaki, o zróżnicowanej budowie i trybie życia, ale podobnie jak inne pajęczaki mają cztery pary nóg. "Tymczasem u nużeńcowatych są one silnie zredukowane, kikutowate, u stadiów młodocianych prawie niewidoczne" - wyjaśniała.
Dodała, że wiele roztoczy przypomina małe "pajączki", a nużeńcowate są robakowate, delikatne, zwykle wydłużone, kształtem wpasowujące się w zamieszkiwane mikrosiedliska w obrębie skóry, czy innych struktur czy tkanek żywiciela (np. mieszki włosowe, przewody wyprowadzające gruczołów skóry).
Uniwersytet w komunikacie podkreślił, że Miridex putorii to nie tylko nowy gatunek, ale również nowy dla nauki rodzaj (nazwa rodzajowa - Miridex - pochodzi od łacińskiego słowa mirus - osobliwy, niezwykły, dziwny; nazwa gatunkowa - putorii - od putorius, czyli tchórz). Roztocz ten zamieszkuje skórę głowy tchórza zwyczajnego Mustela putorius.
Jak wskazują naukowcy, osobliwą cechą odkrytego roztocza jest ekstremalnie długi narząd kopulacyjny (aedeagus, penis), zajmujący ponad 50 proc. długości ciała. Zlokalizowany jest z przodu ciała, w rejonie narządów gębowych.
Profesor Izdebska, cytowana w komunikacie podkreśliła, że u roztoczy z wielu grup w ogóle nie istnieją takie narządy. "Wówczas samce do zapłodnienia samicy wykorzystują inne struktury. Np. u kleszczy samiec przenosi nasienie do otworu płciowego samicy przy pomocy swoich narządów gębowych, a samce roztoczy z innych grup wykorzystują zastępcze narządy kopulacyjne (gonopody) lub nawet zostawiają nasienie na podłożu, skąd samice same je pobierają" - tłumaczyła profesor.
Drugie odkrycie naukowców z UG, Demodex pusillus - jest jednym z najmniejszych na świecie roztoczy i najprawdopodobniej w ogóle jednym z najmniejszych na świecie zwierząt - samiec osiąga tylko ok. 60 mikrometrów czyli 0,06 mm długości.
Został on odkryty u nietoperza borowca wielkiego Nyctalus noctula, pochodzącego z Polski.
Profesorowie Izdebska i Rolbiecki dokonali opracowania wszystkich znanych na świecie gatunków roztoczy z rodziny Demodecidae, uwzględniającego taksony z tej grupy opisane na przestrzeni 180 lat, wraz z ich rozmieszczeniem geograficznym i występowaniem u żywicieli.(PAP)
autor: Piotr Mirowicz
pm/ agt/